Форум » ИРОН НЫХАС » Ирон Ныхас » Ответить
Ирон Ныхас
Бардзин: Пробежался по темам форума "Ирон Ныхас" (Осетинское слово, вече), и к своему удивлению не нашел ни одной темы с ирон ныхас. Интересно знать, почему? Возможно нам всем так удобнее. Но тогда опять тот же вопрос - почему? И если нам трудно найти ответ, может тогда на тему этого "почему" и поговорим? Кто из нас говорит, пишет и читает на родном без проблем? Является ли незнание родного языка - показателем продвинутой интелигентности или же, наоборот, невежеством? Куыд ис гаенаен, аемае иу чысыл ирон адаемы хъаебултае каераедзийы хуыздаер бамбарыны охыл, дзурынц аемае фыссынц аецаегаелон аевзагыл, фылдаер хатт сае ныййарджытаем даер? Ис банымайаен растыл, алчидаер нае йаехи ироныл каей нымайы? Цы у ирондзинад аемае йае цаемаей сбаелвырд каенаен ис?
Русланбек: Bestau, дае фыды фыд куырыхон мае хорз лаег уыди аенаемаенгаей .Хуссары Рачъа дзурынц, адамы та рачъон на фала рачъайагта хонынц, куыд Къахеты цардзыты къахеттагта, Гуры цардзыты гуйрагта. По поводу Рачъа в южных говорах возможно имеют значение местные особенности произношения, либо влияние грузинского языка. А вот окончания в наименованиях народов -он, -аг как-то уже довольно глубоко разбирались и пришли к выводу: -он является более древним в осетинском языке и этнонимы с ним появились в языке осетин раньше. Очевидно -он применялся в языке предков в отношении хорошо знакомых или близких народов. Например, аеллон(алан), ирон, дигорон, аессон(балкарец), каесгон(кабардинец), маехъаелон(ингуш), рацъон(рачинец), хадон(мтиулец), гуыбецон(горец-дагестанец). Среди этносов, чьи названия заключают позднюю форму - аг, явно преобладают народы которые осетинам стали знакомы не столь давно, хотя и есть этносы знакомые нам давным давно: таетайраг, уырыссаг, сомихаг(армянин), цаецаейнаг(чеченец), хъаераесеаг(карачаевец), даегестайнаг, гуырдзиаг, немыцаг, хъуымыхъаг(кумык), мереттаг(имеретинец), хиуаг/хеуаг(мохевец), солиаг(аварец), сариаг(сван), персаг(перс) и тд.
Bolat: Чё то не то Значит хорошо знакомы и близки:рачинцы,мтиульцы и дагестанцы,а знакомы не столь давно---дамным-дамно чеченцы,грузины,имеретинцы,мохевцы,сваны,и аварцы...А как такая версия.Из всех перечисленных с -ОН,серьёзное родство и ВЛИВАНИЕ КРОВИ(свои как бы,за исключением гуыбецон),а с -АГ --нет.То есть,рачинцы и мтиулы,и по источникам почти наши.
Georgi Tskhinvalsky:
ninka: Georgi Tskhinvalsky Жорж, а ты что хотел сказать
Фати: ninka фыссы : Жорж, а ты что хотел сказать он просто решил напомнить о себе, наверное
ninka: Фати ну...что-то такое, но оригинальное, вот заметили же, правда
Georgi Tskhinvalsky: уррряяя!!! Нина наконец-то обратила на меня внимание
ninka: Georgi Tskhinvalsky
татьяна: Georgi Tskhinvalsky пишет: уррряяя!!! Нина наконец-то обратила на меня внимание бедненький, не мог раньше дать понять?
Bestau: ninka Да бон хорз, Нинка! Куыдта да? Добрый день Нинка? Как ты поживаешь? какая ты молодец, что заходишь в эту тему Ее мы открыли специально, чтобы осетины, живущие далеко от Осетии, не забывали родной язык
ninka: Bestau дае бон хорз Спасибо за теплые слова
Bestau: Абон у Къостайы гуыраенбон! Абон ма Ирыстоны нысан канынц ирон авзаджы бон дар. Не взаг хорзахджын у ама на алкай дар йа хорзах уад ÆЙ, ДЖИДИ! Бирæ фæлмæн тынтæ зæрдæ нывæнды, - Бар ма йын радт!.. Бирæ цыдæртæ мæгуыры фæфæнды Иуæй-иу хатт. - Æй, джиди, - афтæ фæзæгъы йæхицæн, - Искуы æздæр Адæмы фарнæй куы скæнин мæхицæн Кад æмæ сæр! Тарфдæр мæ зæрдæ йæхимæ куы хæссид Искæй зынад, Дунейы хæрзтæй хуыздæр мæм куы кæсид Уарзондзинад!..
Bestau: Гаедиаты Секъа МÆ ФЫЦЦАГ НЫХАС Фæнды мæ кæсджытæн бамбарын кæнын, цæмæй дызæрдыг ма кæной мæ чиныгыл. Мæ чиныджы ис гуырдзиаг нæмттæ, гуырдзиаг æлдæртты койтæ æмæ уый тыххæй кæсджытæ зæгъдзысты: мæнæй уый ацы таурæгътæ гуырдзиаг чингуытæй райста, зæгъгæ. Фæлæ хъуыддаг афтæ уыд, æмæ фæсхохы Ир—Арагуийы комæй фалæмæ, Дзимыргом, Чысангом, Леуахи, Дæрыком, Захъор, Дзауыком, Урстуалтæ, иудзырдæй, Хуссары Ир Гуырдзыстоны æлдæртты цагъар уыдысты, хохы адæм сын хъалон фыстой. Сæ цурты чи цард, уыдон сын куыстой, æлдæртты цы фæндыд, уыдæттæ сын кодтой æмæ уый тыххæй сæ таурæгътæ дæр æмхæццæ зынынц. Æрмæст уыдон æхсæн Арагуийы комы адæм сæрибарæй баззадысты, уый тыххæй, æмæ се 'лдары тынг раджы амардтой; æмæ сæхицæн æлдар кæнын нал суагътой. Кæд сæм Чысаны Ерыстау æлдæрттæ бахъав-бахъав кодтой, уæддæр сæ сæ топпы дзых, сæ карды ком никуы раздæхтой æмæ ныр дæр æмæ уæд дæр сæрибар адæм уыдысты. АРАГУИЙЫ ÆЛДАР НУГЗАР Гуырдзыстон Уырысимæ баиу кæныны агъоммæ, Арагуийы доны былыл, сау хохы къæдзæх сынæджы раз, Косетмæ хæстæг, ныр дæр ма сæ систæ æнæхæлд сты, лæууыди мæсыг æмæ галуан. Ацы мæсыджы царди Арагуийы Ерыстау æлдар Нугзар. Уыцы рæстæгмæ гæсгæ, æлдар Арагуийы гуырдзиаг адæм — Хады комæй хъалон иста, фæлæ Хъуды ком, Тырсыгом æмæ Хиуы ком сæрибар адæм уыдысты, æлдарæн хъалон нæ фыстой, бегара нæ кодтой. Æлдар чысылгай-чысылгай Хъуды комы адæмы йæхимæ æрбахæстæг кодта. Фæсивæды хуыздæртæй мыггæгты тыхджынтæй Хады комæн моураутæ2, хъалонисджытæ скодта, хицоны цæстæй сæм акасти, Хады комы гуырдзиаг адæмæн сæ хицæуттæ æрæвæрдта. Хъуды комы адæм дæр ыл баууæндыдысты. Хъуды комы адæмы 'руаджы Тырсыгомы адæмимæ дæр слымæн, баурæдта дзы йæхимæ хъалонисджытæ-моураутæ. Хъуд æмæ Тырсыйы адæм йæ коммæ кæсын байдыдтой, тых кæнынмæ, хъалон исынмæ йемæ цыдысты, фæлæ сæ хъалон исын нæма уæндыд. Уалдзæг уыдис æмæ бæстæ кæрдæгæй, цъæх сгæлладау, сæрттывта. Арагуийы дон къæдзтæ-мæдзтæ, пырх калгæ, æнусы къæдзæхтыл йæхи æппæрста, фырмæстæй урс фынктъанхъатæ фæйнæрдæм пырх кодта. Мæргътæ алы 'взагæй дзæнæтон сæрибары зарджытæ кодтой. Хурзæрин арвы астæу йæ хъарм тынтæй зæххы рæвдыдта. Хурыскæсæны дымгæ фаг улæфыд æмæ йын бæлæстæ фæлмæн хъырныдтой. Раст хуыцаубон уыд æмæ адæм ныхасы бадтысты. Уалынмæ æлдар йæ асаултимæ уым балæууыд æмæ адæмæн арфæ ракодта. Адæм фестадысты, салам ын радтой æмæ йæ æрхизын кодтой. Æгъдаумæ гæсгæ æрбадти æмæ афтæ зæгъы: —Хиуы ком схъал сты, сæ бæстыл цæуæг, цъиу тæхæг нал уадзынц, æлдарæн æрдуйы бæрц дæр кад нæ дæттынц, хъалон нæ фидынц, хæстмæ сæм цæуын хъæуы, — загъта, — нæхицæн сæ хъалондар, бегарадзау скæнæм. Куырис сыгъд æмæ йыл бæттæн худти. Ирон адæмыл хæсты хъуыддаджы 'рдæм фехситт кæн, æндæр сын бирæ нæ хъуыд æмæ нæ хъæуы, раджы дæр æмæ ныр дæр алы бæсты арæнтæй сæ фæллад стджыты хъæрзын, уынæргъын хъуысы. Хæсты быдыры æнæхъуаджы 'хсидгæ нæмыгæй йæ цард чи бахуыссын кодта, кæддæриддæр ирон адæм ахæм дзæгъæл хъуыддаджы тыххæй зивæг нæ кодтой æмæ нæ кæнынц. Æлдары дзырдыл сразы сты. (уыдзаен ма)
Русланбек: Bestau
Bestau: Русланбек Бузныг Секъайаен. Куыд фидар ама йын ана дала-уала дзырд ис, уый диссаг у. АРАГУИЙЫ ÆЛДАР НУГЗАР Æлдар Хъуды комы адæмæн фæстаг хуыцаубонмæ æмгъуыд скодта, хæстмæ цæттæ куыд уыдаиккой, афтæ. Хуыцаубон æрцыд æмæ æлдар Хады комы æфсæдтимæ Хъуды комы фидары дзуары мæсыджы раз фæзы æрæнцад. Уыдонимæ баиу сты Хъуды комы æфсæдтæ æмæ дыккаг бон Тырсыгомы 'рдæм араст сты. Тырсыйы адæмæн дæр хъуыстгонд уыди хабар æмæ цæттæ уыд меды, раст Къобы фæзы Тырсыйы æфсæдтимæ дæр баиу сты. Хъуыддаг бирæ нал ахаста. Хиуы комы адæм дæр сæхи хæстмæ сцæттæ кодтой. Дыккаг бон Самтъеройы фæзы Хиуы æфсæдтимæ ныхæй-ныхмæ æрлæууыдысты. Дыууæ домбайæ тугæмхæццæ цæстæнгасæй иу иннæйы аныхъуырынмæ хъавыд. Дыууæрдыгæй минæвæрттæ сарæх сты, се 'хсæн рацу-бацу кодтой. Æлдар сæ йæхицæн хъалондар, бегарадзау æгъдæуттæ агуырдта. Хиуы комы адæм та сæрибары дуг, сæ царды хæрзæбоныл хæцыдысты, зыдтой, Ерыстау æлдары уæззау уаргъы бын сæ байзæттаг дыдæгътæ кæнгæ кæй цыдаиккой, уый æмæ сæ царды бæсты мæлæт хуыздæрæн равзæрстой. Хур аныгуылд, фæстаг хатт ма тугæмхæццæ сырхсырхид тынтæй хæхтæн салам радта. Бæстæ фæталынг, афтæ минæвæрттæ хъуыддаг хæсты 'гъдауыл ахицæн кодтой. Самтъеройы фæзы дыууæ фарсæй æфсæдты топпы цæхæр мæйдар æхсæвы кæрæдзимæ æвзæгтæ-æвзæгтæ мæлæты хос хаста. Топпы хъæрæй Терчы фæйнæфарс кæмтты, æрвнæрæгау, бæстæ араудта. Мæлæтдзаг цæфты хъæрзынæй зæхх æнкъуысти, арв змæлыд. Хиуы комы адæм—усæй, лæгæй—иууылдæр хæсты быдырмæ рацыдысты, нæлгоймаг адæм хæцгæ кодтой, сылгоймæгтæ та сын сæ фæстæ дон æмæ хæринаг хастой. Бæлвырд нæ зонын, æцæг, хæст цал боны ахаста, Хиуы комы адæм басастысты, мæсгуыты дæгъæлтæ æрхастой æмæ сæ Арагуийы æлдары кьухы радтой æмæ йын зæххы æмбæрц бакуывтой. Цы дардыл дзурын, æлдар йе 'фсæдтимæ Хиуы комы суанг фæззæгмæ фæцард. Хиуы адæмæн сæхицæй — тыхджындæр мыггæгтæй хицæуттæ скодта, моураутæ, хъалонисджытæ дзы баурæдта, фидар æгъдæуттæ дзы сæвæрдта. Хъалондар, цагъариуæг йæ сæрмæ чи нæ хаста, уыдон æрцахсын кодта, кæй марын акæнын кодта, кæй та Косеты мæсыджы хъоргъы ауадзын кодта. Хæцæнгарзæй сæм цы ссардта, иууылдæр сæ байста æмæ æрæгвæззæг йæ хæдзармæ ацыд. Æфсæдтæ дæр фæхæлиу сты. Афонтæ цыдысты, рæстæг уыцы иухуызон саутар мылазон хаста, тыхджынтæ æдыхты скæсын нæ уагътой. Æлдар Хъуды комæй сайгæ-сайгæ хъалон исын байдыдта. Мæсыг хи дурæй сæтты. Хъуды комы адæмы тыхджындæртæ сæ фарс фесты, моураутæ, хъалонисджытæ сæ скодта. Фистæг—бæхджынæн дондзау. Хъуды комы тыхджындæр адæмты 'руаджы Ерыстау æлдар æгас Хъуды комы адæмы йæхицæн хъалондар, цагъар скодта, адæмы сызмæста. Уарзондзинад, æцæгдзинад, сæрибардзинад сындзын уæззау худы бын хъеллау кодтой, уыцы рæстæджы æлдæрттæй хæхтæ æмæ къæдзæхтæ дæр тарстысты. Адæймагæй сдзурын, сныхас чи уæндыд сæрибар дуджы тыххæй? Уыцыиухуызон саутар мигъ бадт адæмыл, кæуын цæстæнгас лæвæрдтой.
Bestau: ХЪОРГъ цы у, ничи йае зоны?
Бардзин: "Хъоргъ" у мэнмэ гэсгэ - дзыхъхъ, ныккэнд, ахст адэмы бадын кэнынмэ. Бестау, дэ цэрэнбон бирэ. Ирон дамгъэ цы хуызы бафыссыс ?
Bestau: Бардзин Секъайы уацмыста сты журнал "Дарьял"-ы сайтыл, уырдыгай райсга скъуыдздзагты Word дар ама на Ныхас дар "ае" дамгъае тынг хорз авдисы. АРАГУИЙЫ ÆЛДАР НУГЗАР Арагуийы Ерыстау æлдар йæ фыдхъуыддæгтыл, фыдмитыл фæсмон нæ кодта, фæлæ ма ноджыдæр фыддæр фыдмитæ кæнын райдыдта. Æлдары æвастæй лæг ус нæ хаста, чызг чындзы нæ цыд, лæг-иу ус куы 'рхаста, уæд-иу кæд æлдары бафæндыд, уæд хъуамæ ног чындзы фыццаг æхсæв æлдарæн фенын кодтаиккой... Ахæм æнæфсармдзинадæй æмæ фыдтыхмитæй раст сырды хуызæн сси. Фæлæ уыцы фыдхъуыддæгтæ æмæ фыдмитæ иудадзыг æлдары аххос нæ уыдысты, уый тыххæй æмæ адæмы дæлбынтыдзуаг къæбылатæ йæ фарс уыдысты, адæмы кæрæдзийыл æфтыдтой. Адæм кæрæдзийы дзырд нал æмбæрстой: иумæйаг цардыуаджы хæрзæбон æгъдау фехæлд. Иутæ æлдары хорзæхæй мæгуырты уæлæ симдтой, адæмы фæллойæ минас кодтой, иннæтæ уæззау уаргъы бын змæлын нæ фæрæзтой, сыдæй мардысты. Афтæмæй Ерыстау бирæ азты æлдарад фæкодта Арагуийы бæстыл. Раст уыцы рæстæджы Арагуийы доны хæд былыл, хохы хъæбысы, Ганис, зæгъгæ, иу чысыл хъæуы цард æнæзæнæг лæг æмæ ус — Берд æмæ Хъызмыдæ. Берд æмæ йæ усы адæм бирæ уарзтой сæ рæдау, кæрдзындæттоны тыххæй, стæй æнæзæнæг кæй уыдысты, уый тыххæй дæр сын адæм тæригъæд кодтой æмæ сын зæнæджы тыххæй Хуыцаумæ бирæ куывтой. Уыцы куывд Хуыцауы раз æнæахъазæй нæ баззад: зæронд Хъызмыдæ басывæрджын æмæ адæмыл айхъуыст йæ хабар. Фæлæ адæмæй кæй уырныдта, кæй нæ, уый тыххæй, æмæ Хъызмыдæйæн йæ цæрæнбонты зæнæг нæ уыди æмæ йæ азтæ дæр ивгъуыд уыдысты. Хъызмыдæйæн йæ арын афон æрцыд æмæ раст куадзæны размæ майрæмбоны лæппу ныййардта. Адæм æрæмбырд сты Бердæн арфæтæ кæнынмæ, кæрæдзимæ хæрзæггурæггæгтæ цыдысты, сæ уарзон лæг æмæ усы сын Хуыцау кæй барæвдыдта, уый тыххæй, сбуц сты æмæ Хуыцауæн кад лæвæрдтой. Фæлæ уæды æлдæртты рæстæджы мæгуыр кусæг адæмæй амондджын чи уыд? Сæ фос, сæ зæнæг, сæхæдæг, иууылдæр æлдæртты бар уыдысты, цы сæ фæндыд, уый сын кодтой. Раст уыцы уалдзæг, Хъызмыдæйæн лæппу куы райгуырди, уæд æлдары аргъонахъ гадза3 дæр къæбылатæ ныййардта. Гадза уайтагъд амард æмæ йæ къæбылатæй дæр иуы йеддæмæ нал фервæзт, амардысты æмæ къæбылайы хъуджы æхсырæй хастой. Иу бон æлдар Ганисы хуссæрттæм цуаны бацыд. Хъызмыдæ хæдзары дуармæ бадт, йæ сывæллон йæ хъæбысы. Æлдар ус æмæ сывæллоны куы федта, уæд сыл йæ цæст андæгъд: Хъызмыдæ бæрзонд, урсцъар, нард, зæрондгомау ус, фæлмæн цæстæнгас лæвæрдта, сывæллон дæр уый хуызæн, æнхъизæнджын дзулы гуыдыны хуызæн пухпухид нард, йæ хъæбысы, хурау, худт. Æлдар йæ дæлдæртимæ Берды хæдзары дуармæ фæлæууыд æмæ Бердмæ бадзырдта æмæ йын афтæ зæгъы: — Хъусыс! Мæ аргъонахъ къæбыла дæм æрбарвитдзынæн æмæ йæ дæ усæн хорз схæссын кæн, дзидзихъуаг æй ма ныууадзæд. Куыд уынын, афтæмæй дæ усæн хорз æхсырыхъæд ис, æмæ къæбылайы дæр хорз схæсдзæн. Хъусут, куыддæр æй дзæбæх не схæссат, афтæ уæ хæрз бынсæфт фæкæндзынæн! Бæх фæзылдта æмæ ацыд. Дыккаг бон æцæг æлдар йæ куыдзы къæбылайы моурауæн Берды усмæ барвыста æмæ йын бафæдзæхста, дзидзихъуаг æндæр æй куыннæ ныууадзой, афтæ. Моурау къæбылайы Берды усмæ радта, æмæ сын æлдары фæдзæхст ныхæстæ дæр радзырдта. Мæйтæ ивтой, бонтæ цыдысты. Усы дзидзи къæбылайы исты хъыгдардта, æви йæм æндæр сахъат уыдис, Хуыцау зыдта, къæбыла тынг смæллæг. Иу бон та æлдар Ганисы хуссæрттæм цуаны бацыдис æмæ Берды дуармæ æрхызт. Хъызмыдæ тыргьы бадт, йæ сывæллон йæ хъæбысы, къæбыла та йæ разы хуыссыд. Æлдар къæбылайы рауын-бауын акодта æмæ йæ фыдхъуынтæ, цолайæ куы федта, уæд схъæр кодта, йæ цæстытæй зынджытæ аппæрста, йæ дзыхæй цæхæртæ æмæ афтæ зæгъы: — Нæ уын загътон, хæрджытæ, дзæбæх æй схæссут! Æлдар усы хъæбысæй сывæллон раскъæфта, йæ къæхтыл ын фæхæцыд æмæ дзы усы сæрæн æртæ цæфы фæкодта. Сывæллонæн йæ астæу асаст, æртæ хатты ма йæ гæндзæхтæ ацагъта æмæ йæ уд систа. Æлдар та усыл фæхъæр кодта: — Дæ цæстытæ дын скъахдзынæн, хорз æй куы нæ схæссай, уæд! — æмæ ацыдис. Адæм æрæмбырд сты мæгуыртæ, æмæ сывæллоны баныгæдтой. Бирæ фæрадзур-бадзур кодтой се 'намонд рæстæджы тыххæй, фæлæ сæ бон цы уыдис æмæ банцадысты.
Xoxag: уыцы радзырд мае удхаессаег уыдтон каеддаериддаер. Ацы кикелаег аелдар сае хъаебулы амардтае, аемае ныйарджытае туг исыны баесты (!!!) аелдары къаебылайы райстой аемае йын (!!!) дзидзи дардтой!!! уый цаваер ирондзинад у? цыдаер ницаейаег лаехтирты тыххаей йае радзырд ныффыста - мах та хъуамае йаем скъолаейы ахуыр каенаем! хуыдинаг!!! ныр та ирон аевзаджы тыххаей. фыссдзынаен уырыссагау цаемаей иулдаер бамбарой. 1. Отмазки типа "со мной дома не говорят на осетинском" принимаются от детей младше 10 лет - дальше уже достаточно взрослы чтобы осозновать себя как осетина, и свой долг ЗНАТЬ родной язык. УТочним что по английски или немецки с такими недорослями дома тем более не говорят, однако они кое как к окончанию школ выучивают чужие языки, а родной игнорируют. 2. Эта проблема не может быть решена только на частном уровне (хаедзарты иронау дзурут уае каестаертимае), но должна быть рассмотрена на государственном. ПРИМЕР: В Великобритании был такой КОРНСКИЙ ЯЗЫК кельтской группы, последний носитель которого умер чуть ли не в 18 веке !!!. И что? подняли старые записи, создали комиссию лингвистов, и сегодня (21 век) уже около 3000 человек в данном регионе говорят на корнском (у нас слава Богу ситуация куда менее критическая). а толчком к государственным действиям должно стать ТРЕБОВАНИЕ ОБЩЕСТВЕННОСТИ (инициативные группы например) каковы могут быть решения? для начала 2 основные области: образование и СМИ Образование убрать дурацкое разделение детей Осетии по национальному признаку (осетинские и русские группы для изучения осетинского языка). многие неосетины желающие выучить осетинский в школе НЕ МОГУТ этого сделать (потому что нельзя до 11 класса читая АБЕТАЕ вычить язык) А в некоторых школах где учителя осетинского в русских группах требуют с детей не меньше чем в осетинских результаты как раз положительные - дети хоть и с акцентом, но весьма бегло говорят ПОТОМУ ЧТО детский мозг гибкий, он легко воспринимает информацию, и чем раньше с детьми говорить на нескольких языках, тем им проще (сколько ТРИЛИНГВОВ среди кударцев например - случаи когда дома по-осетински, в школе по-русски а в тбилисском дворе на грузинском известны мне лично - и люди в результате говорят на 3 языках многоязычие образование полезно еще и тем, что знание какого угодно языка дополнительного в принципе помогает при изучении новых. У скептиков есть один аргумент, весьма сомнительный - при поступлениив ВУЗ осетинский не нужен. А практика показывает, что многим русскоязычным студентам, обучающимся за границей русский язык тоже был не нужен (мне например). И что теперь - забыть русский только потому что в мире финансов профилирующим является английский,а в музыке - итальянский? Это абсурд. Люди спокойно заканчивают русскоязычне школы,а потом учаться в США, Франции, Германии, Китае - и при этом нормально учаться. Точно так же как многие нашие профессора и выдающиеся ученые, которые закончили осетинские школы до войны (когда система образования была нормальной) успешно учились дальше в русскоязычных вузах и становились настоящими специалистами. так что этот аргумент не годится. с другой стороны, если взять опыт 30-х годов, то можно вполне сделать осетинские школы с преподованием на осетинском до 9 класса (при этом усилинный блок русского языка и ГЛАВНОЕ литературы, на крайняк можно физику и математику уже с 5 класса сделать русскоязычной), а 10-11 - на русском (как раз спокойно готовиться целых 2 годы к вузу, при том что на моем опыте для адаптации к иному чем в средней школе языку преподавания достаточно 2-3 недель при условии что этот язык хоть как-то знал ранее), а русские школы Осетии (учитывая многонациональность региона) оставить, но просто убрать разделение по национальностям и ряд гуманитарных предметов, не нужных при поступлении в вуз и сдачи ЕГ (например история Осетии, география, природоведение, МХК) тоже перевести на осетинский. ТЕЛЕВИДЕНИЕ осетинское телевидение самое отсталое в регионе. Убивает еще коммерческий офис и поздравления с ДР (вот бы на ОРТ такое услышать), как будто это не республиканский канал, а какое-то кабельное ТВ 34 микрорайнона. ТВ должно не вклиниваться как воришка 3 раза в сутки, и не мешать смотреть РТР, а вещать хотя бы с 10 до 22, показывая интересные передачи (а не нудные полукоммунистические выпуски - молодежь такие на любом языке смотреть не будет), спектакли (верните старую классику на экран,а не идиотские сельпошные комедии - где Отелло-Тхапсаев, где Гамлет?) и переведенные (НОРМАЛЬНО, ЛИТЕРАТУРНО, НЕ В СТИЛЕ ГОБЛИНА И БЕЗ РУССКИХ ЗАИМСТВОВАНИЙ ТАМ, ГДЕ ЕСТЬ 2-3 ОСЕТИНСКИХ СИНОНИМА) фильмы. И тогда все будут смотреть (даже те молодые владикавказцы кто хреново говорит на языке и то с удовольствием смотрели и понимали кударские Шрэки, Цыпочки и т.д., а нормальный фильм тем более поймут). если язык вернется в школы и ТВ, то и за печатным словом люди потянутся что касается "не брать на работу" то это уже немного антиконституционально. Нужно просто создавать условия так, чтобы к моменту поиска работы у человека вопроса знания языка в принципе уже не стояло. Хотя например если работа связана с ГОС СЛУЖБОЙ, то здесь от человека идущего на работу в МинЗдрав, МинОбразов или МВД Осетии можно требовать знания языка. Я уже не говорю о нашем парламенте, который на 99,9% состоя из осетин старшего поколения остается русскоязычным (могли бы тоже пример дать, а то на праздники красивые тосты говорить я и сам могу) и в самом начале форума был вопрос о том "является ли незнание родного языка признаком интеллигентности или невежества" есть уйма интеллигентных осетин знающих и незнающих язык. есть еще больше позорящих Осетию лиц как говорящих так и нет на родном языке. Однозначно сказать можно только одно: ЧЕЛОВЕК ОСОЗНАННО ИГНОРИРУЮЩИЙ РОДНОЙ ЯЗЫК, И НАИВНО ПОЛАГАЮЩИЙ ЧТО ЭТО ДОБАВИТ ЕМУ ИНТЕЛЛИГЕНТНОСТИ, ПРОСТО СМЕШОН И ЖАЛОК. некоторые факты: Швейцария - 4 нац.языка, и КАЖДЫЙ (по крайней мере младше 50 лет) владеет ВСЕМИ 4, не отдавая приоритету лишь тому, который наиболее перспективный для карьеры (очевидно что французский и немецкий куда выгоднее для высшего образования и работы чем итальянский и ретороманский) Израиль - язык собрали по крупицам Грузия эпохи Брежнева: русский говорящий по грузински норма - Осетия той же поры стремительной ассимиляции: осетин говорящий по-осетински достижение Чечня: сосланы на несколько лет, такой же субъект СССР и РФ как и мы - действовали те же советские ассимиляторские законы 60-70-х годов - и что? у них все отлично с языком Цыгане: ни школ, ни СМИ, ни ТЕМ БОЛЕЕ вузов, требующих цыганский язык для поступления (а то наши псевдо умники, которые выросли в советской идеологии и никакого другого языка высшего образования кроме русского представить не могут, и настаивают на своих лжеаргументах лишь бы не учить язык, слепо игнорируя факты осетиноязычных ученых с мировым именем и русскоязычных студентов за рубежом, делающих успешную карьеру в науке и бизнесе в США, ЕВропе или Азии, а также азиатских и африканских студентов в России) и еще: о том что осетины потеряют скоро свой язык кричали еще в первой половине 19 века - и что? каем ысты ацы хъаергаенджытае? аертаеккае даер ситуаци аецаегаей тынг зын у, фаелае критикон наеу - история знает (баскский, бретонский, ломбардский, баварский, каталонский, корнский, иврит, и т.д.), куда более сложные примеры, когда только за счет уровня народного духа, степени самосознания возраждались и продолжали развитие действительно умершие языки. Нужно оставаться оптимистом, но при этом делать элементарные вещи: -говорить с детьми, племянниками, маленькими братьями и сестренками по-осетински (даже минимального уровня знания языка достаточно для того чтобы дать ребенку привычку говорить и слышать данный язык - словарным запасом его наградит школа - главное именно привычки говорить по осетински, здесь школа слаба, а главное тут в семье) -организоваться (эта тема уже давно мусолиться в оснэте) с теми кому не безразличен язык (www.ossetia.ru, www.allonston.ru, www.ossetians.com, www.ironau.ru, www.allingvo.ru, и т.д., и создать инициативную группу (собрать подписи, кинуть кличь по школам и вузам, по порталам типа вконтакте (в осетинских группах) и обратиться к правительству республики с просьбой (собрать профессоров, журналистов,историков, пару бизнесменов и чиновников для веса). Если просто отправить письмо с подписями, его проигнорируют. Нужно сделать ПИАР, привлечь внимание, объяснить популярно шаткость аргументов как скептиков так и ультра-националистов, и создавать условия для сбалансированного адекватного обучения и использования на равных правах русского и осетинского на территории РСО.
Q-Духов: На мой взгляд, очень актуальная и замечательная статья. Миграция по-осетински. Как избежать ее последствий?
полная версия страницы